Εδώ και κάποιες ημέρες σε πολλούς ιστότοπους ιατρικούς και μη, ελληνικούς και διεθνείς, αναλύεται μια εργασία που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American Medical Association (JAMA), ένα από τα υψηλού κύρους ιατρικά περιοδικά, του Jia-Guo Zhao και συνεργατών από το Tianjin Hospital του Tianjin στην Κίνα, οι οποίοι αφού κάνουν μία μετανάλυση 33 τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών που συμπεριλαμβάνουν 51.145 άτομα, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η χορήγηση συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D δεν μειώνει τον κίνδυνο οστεοπορωτικών καταγμάτων στα ηλικιωμένα άτομα.

Και να δεχτώ ότι ο συνάδελφος Jia-Guo Zhao δεν το ήξερε, αλλά οι κριτές που εγκρίνουν τα άρθρα του JAMA για δημοσίευση δεν έχουν παρακολουθήσει την βιβλιογραφική εξέλιξη της αντιπαράθεσης πάνω στο σχετικό θέμα εδώ και μια δεκαετία, που συνήθως σταματά όταν το Παγκόσμιο Ιδρυμα Οστεοπόρωσης παρεμβαίνει και βάζει τα πράγματα στη θέση τους;

Το γιατί βγαίνουν μελέτες με αποτελέσματα σχετικά με του συνάδελφου Jia-Guo Zhao, οφείλεται στους εξής δύο απλούς λόγους:
  1. Οταν ο αριθμός των συμμετεχόντων σε κάποια μελέτη είναι πολύ μεγάλος και η μελέτη διαρκεί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα όπως π.χ. μερικές από τις εργασίες που συγκέντρωσε για μετανανάλυση ο συνάδελφος Jia-Guo Zhao, δεν μπορεί να ελεγχθεί η συμμόρφωση των ασθενών στην θεραπεία, η οποία τις περισσότερες φορές δεν ξεπερνά το 50%. Ποιό ασφαλές στατιστικό αποτέλεσμα λοιπόν μπορεί να βγει όταν συγκρίνουμε από την μία πλευρά ασθενείς που πιθανόν λαμβάνουν την θεραπεία τους με ασθενείς που δεν λαμβάνουν καθόλου θεραπεία;
  2. Σε πολλές από τις 33 μελέτες που συγκέντρωσε ο Jia-Guo Zhao, όπως αναφέρει και ο ίδιος, δεν είχαν μετρήσει το επίπεδο της βιταμίνης D στο αίμα, πριν την αρχή της θεραπείας. Ποιό σοβαρό στατιστικό αποτέλεσμα μπορεί να βγάλει κάποιος όταν δεν γνωρίζει εάν το άτομο που μελετά έχει ανάγκη ή όχι του φαρμάκου που του δίνεις; Πότε επιτέλους θα μάθουμε ότι η χορήγηση σε κάποιο ασθενή βιταμίνης D παραπάνω απ’ όση χρειάζεται, δε βελτιώνει παραπάνω την φυσιολογική οστική του μάζα; Ισως σε άλλες παθήσεις (καρκίνος, καρδιά κ.ά.) να κάνουν καλό υψηλότερες δόσεις της βιταμίνης D, αλλά στην οστεοπόρωση δεν έχει αποδειχθεί ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο!
Στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, υπάρχει μια ομάδα συναδέλφων που έχουν κάνει σκοπό της ζωής τους να αποδείξουν ότι:
  • η βιταμίνη D και το ασβέστιο δεν βοηθούν τα άτομα που πάσχουν από έλλειψη ή ανεπάρκεια των δύο αυτών βασικών ουσιών και ότι
  • η βιταμίνη D και το ασβέστιο όχι μόνο δεν βοηθούν αλλά μπορούν και να βλάψουν.

Ανακυκλώνουν λοιπόν γύρω στις 35 σχετικές μελέτες κάνοντας με αυτές ανάλογες μεταναλύσεις. Βέβαια, ξεχνούν ότι υπάρχουν κάποιες άλλες εκατοντάδες μελέτες που καταλήγουν σε τελείως διαφορετικά αποτελέσματα.

Όλα αυτά δεν τα λέω για να κρίνω την εργασία του κ. Jia-Guo Zhao και των συνεργατών του, αλλά για την κριτική επιτροπή των εργασιών του JAMA, η οποία πάρα πολλές φορές απ’ ότι φαίνεται «διϋλίζει τον κώνωπα και καταπίνει την κάμηλον».

Έχει δημοσιευθεί, χωρίς να έχει διαψευσθεί, ότι επειδή τα έσοδα των διαφόρων διεθνών περιοδικών έχουν “κατακρημνισθεί” λόγω του διαδικτύου, εάν κάποιος παραγγείλει ένα σημαντικό ποσό αντιτύπων της εργασίας που θέλει να δημοσιεύσει σε κάποιο περιοδικό, τα οποία παρεπιπτόντως στοιχίζουν πανάκριβα, τα μέλη της κριτικής επιτροπής αρχίζουν τις ομαδικές επιστημονικές κυβιστήσεις (κοινώς κωλοτούμπες), μία άσκηση που τους καθιστά πολύ πιο χαλαρούς στις κρίσεις τους.

Ακόμη φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια, επειδή το θέμα του ασβεστίου και της βιταμίνης D, κυριαρχεί στα ΜΜΕ, εργασίες που “ανατρέπουν” τις διεθνώς παραδεκτές απόψεις πουλούν πολύ στην διεθνή ειδησεογραφία και οι συγγραφείς τους γίνονται δακτυλοδεικτούμενοι. Είναι γνωστή άλλωστε η κλασική άποψη των δημοσιογράφων ότι “είδηση δεν είναι όταν ένας σκύλος δαγκώσει άνθρωπο, αλλά όταν ένας άνθρωπος δαγκώσει σκύλο”!

Όλα αυτά βέβαια θεωρούνται fake news και όλοι είναι ευχαριστημένοι για την διαφήμισή τους πλην των ασθενών που διαβάζοντας αυτά, διακόπτουν την θεραπεία τους και παθαίνουν κατάγματα.

ΠΗΓΗZhao JG, Zeng XT, Wang J, Liu L. et al. "Association Between Calcium or Vitamin D Supplementation and Fracture Incidence in Community-Dwelling Older Adults: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA. 2017 Dec 26;318(24):2466-2482. doi: 10.1001/jama.2017.19344
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Έλαβε την ειδικότητα της Παθολογίας και το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1977. Έλαβε την ειδικότητα της Ρευματολογίας ως επιμελητής στη Ρευματολογική Κλινική του νοσοκομείου Cochin των Παρισίων και το διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Rene Descartes των Παρισίων (1979). Εργάστηκε στην Ρευματολογική Κλινική του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Αθηνών ως επιμελητής (1980-1984) και στη φαρμακευτική εταιρεία Ciba-Geigy ως επιστημονικός διευθυντής (medical director) (1985-1994). Από το 1995 μέχρι σήμερα συνεργάζεται με την Ιδιωτική Γυναικολογική Κλινική ΛΗΤΩ, ως διευθυντής του τμήματος Μυοσκελετικών Παθήσεων και Οστεοπόρωσης, ενώ παράλληλα είναι και υπεύθυνος ρευματολόγος του Ταμείου Υγείας των Υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Την τελευταία 15ετία έχει συνεργαστεί με πολλές φαρμακευτικές εταιρείες ως επιστημονικός σύμβουλος. Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 150 άρθρα και περιλήψεις σε ελληνικά και ξένα περιοδικά καθώς και 10 μονογραφίες, ενώ έχει δώσει περισσότερες από 700 διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για θέματα σχετικά με το μυοσκελετικό σύστημα. Είναι ιδρυτής και διευθυντής σύνταξης των ιστοτόπων www.myoskeletiko.com, www.osteonews.gr και www.xroniosponos.gr.