Το Alzheimer είναι μια νευροεκφυλιστική και μη θεραπεύσιμη νόσος πολυπαραγοντικής αιτιολογίας, οφειλόμενη σε ένα άθροισμα γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Διακρίνεται σε δυο κύριες μορφές: με πρώιμη έναρξη που είναι σπάνια και με όψιμη έναρξη («γεροντική» άνοια), άνω των 65 ετών, που είναι συνήθως σποραδική, δηλαδή δεν υπάρχει βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό. Η νόσος Alzheimer χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο δύο παθολογικών πρωτεϊνών, της β-αμυλοειδούς και της Tau που εμποδίζουν την επικοινωνία και την ανταλλαγή ουσιών, μεταξύ των νευρικών κυττάρων.
Το γονίδιο της Απολιποπρωτεΐνης Ε (ApoE) είναι κύρια υπεύθυνο για τη δημιουργία της πρωτεϊνικής Απολιποπρωτεΐνης Ε και τη μεταφορά της χοληστερόλης στο αίμα. Έχει συσχετισθεί ισχυρά με τη νόσο Alzheimer, καθώς, από το 1993, ήταν γνωστή και η σχέση ενός αλληλόμορφου του γονιδίου, του E4, με την όψιμη μορφή της νόσου. Γενικά, το γονίδιο ApoE έχει τρείς διαφορετικές παραλλαγές, τα αλληλόμορφα: E2, E3 και E4. Το Ε3 εμφανίζεται με τη μεγαλύτερη συχνότητα στον ανθρώπινο πληθυσμό (75% συχνότητα) και ακολουθεί το Ε4 (15% συχνότητα).
Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, με επικεφαλής τον Δρ. Holtzman του Τμήματος Νευρολογίας στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, έδειξε ότι το γονίδιο ApoE μπορεί να επιδεινώσει τη βλάβη που προκαλείται από την πρωτεΐνη Τau. Για την έρευνα χρησιμοποιήθηκαν διαγονιδιακά ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί, ώστε να φέρουν τα ανθρώπινα ApoE αλληλόμορφα (Ε2, Ε3, Ε4) και να συνθέτουν ανθρώπινη Τau.
Ειδικότερα, τα ποντίκια που είχαν το αλληλόμορφο Ε4 έδειξαν τον περισσότερο νευροεκφυλισμό, ενώ εκείνα με το Ε2 είχαν τον λιγότερο. Για να εξετάσουν εάν το ApoE έχει τον ίδιο ρόλο στον ανθρώπινο εγκέφαλο, οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα αυτοψίας από 79 άτομα που είχαν πεθάνει από παθήσεις, σχετιζόμενες με την πρωτεΐνη Τau. Αφού μελέτησαν τις παραλλαγές του ApoE που είχαν τα άτομα αυτά, συμπέραναν ότι οι εγκέφαλοι με τo Ε4 αλληλόμορφο εμφάνισαν και τη μεγαλύτερη βλάβη.
Το ApoE4 φαίνεται να προκαλεί περισσότερη βλάβη από τις άλλες παραλλαγές επειδή «υποκινεί μια πολύ υψηλότερη φλεγμονώδη απόκριση και είναι πιθανό η φλεγμονή να προκαλεί τραυματισμό», εξηγεί ο Δρ Holtzman. «Όμως, όλες οι μορφές ApoE – ακόμη και το ApoE2 – είναι επιβλαβείς σε κάποιο βαθμό όταν η Τau συσσωρεύεται. Νομίζω ότι η μείωση της έκφρασης του ApoE θα μπορούσε να αποτρέψει περαιτέρω νευροεκφυλισμό» προσθέτει.
