Οκτώ χρόνια χρειάστηκε μία ερευνητική ομάδα για να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα έρευνας που σχετιζόταν με την προέλευση χρονίων φλεγμονωδών παθήσεων, όπως η κολίτιδα ή το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ). Προσπαθώντας να ερευνήσουν μία εναλλακτική υπόθεση εργασίας για τις ασθένειες αυτές, οι ερευνητές βασίστηκαν σε πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία από μελέτες προηγουμένων ετών.
Αρχικά, αρκετά νέα στοιχεία δείχνουν ότι το γενετικό προφίλ ενός ατόμου παίζει περιορισμένο ρόλο στην έναρξη φλεγμονωδών παθήσεων σαν κι αυτές. Για παράδειγμα οι δίδυμοι δείχνουν σχετικά μικρή ταύτιση στην εμφάνιση ΣΕΕ μεταξύ τους και αυτό μπορεί να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι άγνωστοι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη των ασθενειών αυτών. Επίσης, μελέτες από άλλα εργαστήρια ανέφεραν ότι οι εποχικές βακτηριακές λοιμώξεις σχετίζονταν με αυξημένο αριθμό περιστατικών ΣΕΕ.
Με βάση αυτά και άλλα στοιχεία, η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Jamey Marth, υπέθεσε ότι επαναλαμβανόμενες βακτηριακές λοιμώξεις χαμηλής δυναμικής μπορεί να ενεργοποιούν μηχανισμούς που δημιουργούν χρόνια φλεγμονή. Για να ελέγξουν την υπόθεση αυτή δημιούργησαν ένα μοντέλο ήπιας τροφικής δηλητηρίασης σε υγιή ποντίκια στα οποία χορηγήθηκε χαμηλή δόση του βακτηρίου Salmonella enterica typhimurium το οποίο ευθύνεται για πολλές περιπτώσεις δηλητηρίασης στους ανθρώπους. Συνήθως, το αποτελέσμα της δηλητηρίασης αυτής είναι μικρής έντασης δυσλειτουργία στο έντερο και δυσφορία, κάτι το οποίο συνήθως δεν αναφέρεται διότι θεωρείται ήπιο. Κατά τη διάρκεια όλης της ζωής όμως, η σημασία της ύπαρξης πληθώρας τέτοιων μικρο-λοιμώξεων μπορεί να μην εκτιμάται σωστά.
Σύμφωνα με τον Marth, τα αποτελέσματα ήταν σοκαριστικά. Παρ’ όλο που η δόση της σαλμονέλλας ήταν πολύ χαμηλή και όλη η σαλμονέλλα είχε επιτυχώς αντιμετωπιστεί από το ανοσοποιητικό σύστημα των ποντικιών, οι ερευνητές παρατήρησαν την έναρξη μίας κλιμακωτής και μη αναστρέψιμης φλεγμονώδους πάθησης που προκλήθηκε από τις προηγούμενες λοιμώξεις, κάτι πολύ περίεργο εφόσον το παθογόνο είχε εύκολα αντιμετωπιστεί από τον οργανισμό.
Μετά την τέταρτη προκλητή λοίμωξη, κάποιους μήνες μετά την πρώτη, η φλεγμονή αυξήθηκε σημαντικά και σε όλα τα ποντίκια δημιουργήθηκε κολίτιδα. Το εντυπωσιακό ήταν ότι η κατάσταση δε βελτιώθηκε παρ’ όλο που οι λοιμώξεις σταμάτησαν, δείχνοντας ότι η ζημιά είχε ήδη γίνει. “Προφανώς”, σύμφωνα με τον Marth, “η σαλμονέλλα βρήκε ένα τρόπο να διαταράξει έναν μέχρι τώρα άγνωστο προστατευτικό μηχανισμό στο έντερο ο οποίος κανονικά προλαμβάνει την εντερική φλεγμονή”.
Ο μηχανισμός της φλεγμονής βασίζεται σε μία επίκτητη ανεπάρκεια της εντερικής αλκαλικής φωσφατάσης (intestinal alkaline phosphatase – IAP), ενός ενζύμου που παράγεται στο λεπτό έντερο. Η IAP είναι σημαντική γιατί αφαιρεί φωσφoρικά άλατα από πολυσακχαρίτες οι οποίοι παράγονται από διάφορα βακτήρια που βρίσκονται στο κόλον, καθιστώντας τα έτσι μη τοξικά. Η φλεγμονή από τη σαλμονέλλα αύξησε τη δραστηριότητα της νευροαμινιδάσης στο λεπτό έντερο, η οποία με τη σειρά της επιτάχυνε τη μοριακή ενηλικίωση η οποία οδήγησε σε ανεπάρκεια IAP στο κόλον και συνεπώς δημιουργία φλεγμονής.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ένας εύκολος τρόπος να τονωθεί η δραστηριότητα και τα επίπεδα της IAP και να μειωθεί η δραστηριότητα της νευροαμινιδάσης από έναν ανταγωνιστή νευροαμινιδάσης (όπως π.χ. τo zanamivir) που κυκλοφορεί στο εμπόριο ως φάρμακο για την πρόληψη από τον ιό της γρίπης.
Τα ευρήματα αυτά είναι πολύ σημαντικά για τους ανθρώπους. Η τροφική μόλυνση με τόσο χαμηλά επίπεδα παθογόνων είναι ίσως πιο συχνή από όσο πιστεύουμε και τα συμπτώματα μπορεί να είναι ανύπαρκτα ή ελάχιστα και να εξαφανιστούν μέσα σε λίγες ημέρες. Σύμφωνα με τον Marth, οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις αρκούν για να ενεργοποιήσουν φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου όπως η κολίτιδα μήνες ή και χρόνια μετά, κάτι που εξαρτάται από τον αριθμό και τη συχνότητα που κάποιος έχει προσβληθεί κατά τη διάρκεια της ζωής του.
