Εδώ και αιώνες, σαμάνοι μερικών φυλών στη Νότιο Αμερική κατανάλωναν ένα αφέψημα με το όνομα ayahuasca κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών. Τα τελευταία χρόνια και οι τουρίστες που επισκέπτονται τη Βραζιλία ή το Περού πειραματίζονται με το συγκεκριμένο ψυχεδελικό ποτό, δεδομένου ότι στις χώρες αυτές είναι νόμιμο, παρ’ όλο που έχει απαίσια γεύση και προκαλεί έμετο.
Το πικρό αυτό αφέψημα παρασκευάζεται με παραδοσιακές μεθόδους από δύο είδη φυτών ενδημικών στη Νότιο Αμερική. Το πρώτο, με το όνομα Psychotria viridis, περιέχει την ψυχοτρόπο ουσία διμεθυλτρυπταμίνη (DMT) ενώ το δεύτερο, η κληματσίδα ayahuasca (Banisteriopsis caapi) περιέχει δραστικές ουσίες που εμποδίζουν το μεταβολισμό του DMT μέχρι να φτάσει στην κοιλιακή χώρα και στον εγκέφαλο.
Τις ιδιότητες των φυτών αυτών μελέτησαν ερευνητές από τη Βραζιλία σε 29 ανθρώπους, δημοσιεύοντας την πρώτη τυχαιοποιημένη μελέτη στον κόσμο της ayahuasca για την κατάθλιψη. Οι ερευνητές χορήγησαν μία δόση σε 14 ασθενείς με κατάθλιψη ανθεκτική στα φάρμακα ενώ σε άλλους 15 χορήγησαν placebo. Η επιλογή των ασθενών έγινε προσεκτικά ώστε κανένας από τους συμμετέχοντες να μην έχει προηγουμένως δοκιμάσει ayahuasca ή άλλο ψυχεδελικό ναρκωτικό.
Μία ημέρα πριν τη δόση, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση της κατάθλιψής τους. Την επόμενη ημέρα πέρασαν 8 ώρες σε ένα ήσυχο, ελεγχόμενο περιβάλλον όπου τους χορήγησαν είτε placebo, είτε το αφέψημα του οποίου η κατανάλωση προκαλεί παραισθήσεις για περίπου 4 ώρες. Οι συμμετέχοντες επανέλαβαν την διαδικασία αξιολόγησης της κατάθλιψής τους με ερωτηματολόγια την πρώτη, τη δεύτερη και την έβδομη ημέρα μετά τη θεραπεία.
Και οι δύο ομάδες ανέφεραν σημαντικές βελτιώσεις την πρώτη και την δεύτερη ημέρα μετά τη θεραπεία, με τα αποτελέσματα αυτών που έλαβαν placebo να είναι πολλές φορές εφάμιλλα με αυτών που έλαβαν το αφέψημα. Ο Dráulio de Araújo του Brain Institute στο Federal University του Rio Grande do Norte στο Natal και επικεφαλής της μελέτης, σημείωσε ότι σε
αντίστοιχες μελέτες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι συχνό φαινόμενο να υπάρχει έως και 40% ανταπόκριση στο placebo.
Αλλά μία εβδομάδα μετά τη μελέτη, το 64% των ασθενών που έλαβαν ayahuasca ανέφερε ότι η σοβαρότητα της κατάθλιψής τους μειώθηκε κατά 50% ή και περισσότερο. Τα αντίστοιχα αποτελέσματα στην ομάδα του placebo ήταν μόλις 27%. Θα μπορούσε βέβαια να υποστηρίξει κάποιος ότι επτά ημέρες είναι μικρό χρονικό διάστημα για να αξιολογηθεί πλήρως η βελτίωση από την κατάθλιψη αλλά τα αποτελέσματα δεν παύουν να φαίνονται ενθαρρυντικά εκ πρώτης όψεως. Εάν τα ευρήματα αυτά αναπαραχθούν σε μεγαλύτερες μελέτες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα πολύτιμο εργαλείο για τη βοήθεια ασθενών με κατάθλιψη.
Βέβαια, η έρευνα θεραπευτικών ιδιοτήτων κάποιων παραισθησιογόνων και άλλων ναρκωτικών ουσιών είναι ένα πεδίο που πρόσφατα αρχίζει να δείχνει αποτελέσματα σε κάποιες ασθένειες και χρειάζεται πολύ περισσότερος χρόνος μέχρι να αποκρυσταλλωθεί πλήρως η θεραπευτική δυναμική των ουσιών αυτών σε συγκεκριμένες δόσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ayahuasca δεν είναι το μόνο ψυχεδελικό φάρμακο που μελετάται ως εν δυνάμει θεραπεία για την κατάθλιψη. Αντίστοιχες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί με την κεταμίνη και την ψιλοκυβίνη, οι οποίες απομονώνονται από παραισθησιογόνα μανιτάρια, ενώ η ψιλοκυβίνη δεν έχει ακόμη συγκριθεί με placebo.
