Το τελομερές είναι μια περιοχή του DNA που βρίσκεται στο τέλος του χρωμοσώματος και προστατεύει τη χρήσιμη γενετική πληροφορία από τη φθορά. Τα τελομερή δεν περιέχουν σημαντική γενετική πληροφορία, έχουν όμως τέτοια δομή που επιτρέπουν την προσκόλληση πρωτεϊνών που «δένουν» τη διπλή έλικα του DNA στην κάθε άκρη της, σαν το προστατευτικό άκρο των κορδονιών των παπουτσιών που τα εμποδίζει να ξεφτίσουν. Το μειωμένο μήκος των τελομερών στα υγιή κύτταρα έχει σχετιστεί με τις ασθένειες όπως ο καρκίνος, τα καρδιακά νοσήματα, ο διαβήτης, η αθηροσκλήρωση, η πνευμονική ίνωση, η παχυσαρκία, χωρίς παρ’ όλα αυτά να αποδίδεται απ’ ευθείας σχέση μεταξύ των ασθενειών αυτών και του μήκους των τελομερών, σε ότι αφορά την πρόκλησή τους.
Ο Daniel Notterman από το Penn State και η ομάδα του διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που μεγάλωσαν σε καταστάσεις στρες είχαν τελομερή που ήταν 40% μικρότερα σε σύγκριση με αυτούς που δεν το έκαναν. Τα τελομερή είναι η αλληλουχία νουκλεοτιδίων στα άκρα των χρωματίδων που προστατεύουν τις πληροφορίες στο χρωμόσωμα κατά τη διάρκεια της αντιγραφής. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν σήμερα στα Proceedings of the National Academy of Sciences.
Στην έρευνα του Notterman χρησιμοποιήθηκαν συμμετέχοντες από τη μελέτη “Princeton’s Fragile Families and Child Wellbeing Study”. Η παρούσα εργασία εξέτασε 40 αφροαμερικανά αγόρια 9 ετών. Τα παιδιά αυτά συμμετείχαν στη μελέτη αυτή από τη γέννησή τους προσφέροντας στην ομάδα του Notterman τη μοναδική ευκαιρία να έχει πλήρη αρχεία της οικογενειακής κατάστασης των αγοριών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Πολλοί παράγοντες λαμβάνονται υπόψη κατά τον προσδιορισμό του τί συνιστά ένα “μειονεκτικό” νοικοκυριό. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιήθηκε ένας συνδυασμός παραγόντων οικογενειακού εισοδήματος, οικογενειακής σταθερότητας, μητρικής εκπαίδευσης, μητρικής ψυχικής υγείας σε συνδυασμό με την αυστηρότητα των γονέων. Δείγματα DNA από κάθε ένα από τα 40 αγόρια συλλέχθηκαν, αναλύθηκαν και συγκρίθηκαν με το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα αγόρια από τα πιο μειονεκτούντα νοικοκυριά είχαν μικρότερα τελομερή. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης σχέση ανάμεσα στο περιβάλλον και το μήκος των τελομερών, λόγω γενετικών παραλλαγών που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζονται οι ισχυροί νευροδιαβιβαστές σεροτονίνη και ντοπαμίνη. Ακόμη και τα αγόρια εκείνα με την υψηλότερη προδιάθεση για γενετική ευαισθησία φάνηκε ότι επηρεάστηκαν πλήρως από το περιβάλλον τους. Τα πιο ευαίσθητα άτομα που ζούσαν σε στρεσογόνες συνθήκες είχαν τα μικρότερα τελομερή, ενώ τα πιο ευαίσθητα άτομα που ζούσαν σε υποστηρικτικά περιβάλλοντα είχαν τα μεγαλύτερα.
Οι συμμετέχοντες της μελέτης αυτής είναι πλέον 15 ετών ενώ δείγματα DNA λήφθηκαν για μία ακόμη φορά για να διαπιστωθούν τυχόν αλλαγές μέσα στα τελευταία 6 έτη. Αν και το μέγεθος του δείγματος είναι ομολογουμένως μικρό, τα στοιχεία ταιριάζουν απίστευτα καλά στη θεωρία. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι αν και η συσχέτιση είναι απίστευτα ισχυρή, δεν υπάρχουν ακόμη αρκετές πληροφορίες για να συναχθεί οριστικά μια αιτιακή σχέση. Θα χρειαστεί μία παρόμοια μελέτη με ένα μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος η οποία θα πρέπει επίσης να διερευνήσει περαιτέρω τα μεμονωμένα γονίδια που εμπλέκονται στην όλη διαδικασία.
